Giao thông đô trị làm tắc nghẽn đường xá trong các thành phố, góp phần gây nên ô nhiễm và tăng chi phí cho việc kinh doanh. Nhưng báo cáo mới nhất của McKinsey & Company mà Smartlog sẽ giới thiệu tóm tắt dưới đây đã cho thấy có nhiều cách để làm tốt hơn.
Các thành phố là “trái tim” của nền kinh tế toàn cầu, chiếm hơn 80% GDP thế giới. Đường bộ, đường sắt và các hình thức vận tải khác là các động mạch nuôi dưỡng trái tim đó. Khi chúng trở nên tắc nghẽn hoặc yếu đi, thì hậu quả sẽ rất nghiêm trọng. Các doanh nghiệp, người dân và thành phố đều phải chịu đựng, và chi phí kinh tế cũng rất cao, lên đến 2%-4% GDP của một thành phố, thể hiện dưới dạng lãng phí thời gian, lãng phí nhiên liệu và chi phí kinh doanh cao hơn.
Năm ngoái, McKinsey và Bloomberg New Energy Finance đã công bố báo cáo An integrated perspective on the future of mobility , trong đó vạch ra bốn xu hướng thay đổi nhanh chóng trong vận tải hành khách: điện khí hóa, tự động hóa, tính kết nối và tính chia sẻ. Bốn xu hướng này sẽ, ở một mức độ đáng kể, hình thành tương lai của vận tải thương mại đô thị, và là trọng tâm của báo cáo này. Phương tiện vận tải thương mại (Commercial Vehicles – CVs) góp phần quá nhiều vào ô nhiễm đô thị và tắc nghẽn giao thông. Chúng thường có xu hướng dừng nghỉ, dừng rồi chạy, làm trở ngại giao thông. Nhìn chung, chúng tạo ra lượng ô-xít của ni-tơ (các dạng hợp chất khí từ kết hợp của ni-tơ và oxi) và các khí thải nhà kính khác cao hơn.
Và rất có thể sẽ có nhiều CV trên đường đi trong điều kiện tăng trưởng kinh tế và sự mở rộng thương mại điện tử (hình minh họa bên dưới) như hiện nay. Các giải pháp khác nhau đang nổi lên có thể làm giảm áp lực này. Chúng tôi kiểm tra chi tiết sáu điều này, và xem xét làm thế nào chúng có thể hoạt động trong ba loại đô thị: thành phố đông đúc, phát triển như London và Tokyo; thành phố phát triển, mở rộng như Los Angeles và Sydney; và các thành phố đông đúc, đang phát triển như Bắc Kinh và Mexico. Các phương tiện vận tải thương mại tự động (autonomous CVs), chẳng hạn có thể sẽ hấp dẫn nhất ở những nơi có chi phí lao động cao. Máy bay không người lái (drones) sẽ làm việc tốt hơn ở những thành phố rộng lớn, nơi có không gian rộng rãi để hạ cánh. Phương tiện chạy bằng điện (EVs) có thể và thực sự sẽ làm việc ở mọi nơi.
Cần sự thay đổi
Giao thông tồi tệ và thậm chí ngày càng trở nên tồi tệ hơn. Ở London, một chặng đường mất 20 phút vào năm 2012 nhưng bây giờ phải mất gần 25 phút, trong khi tính ra, trung bình người dân ở Los Angeles dành tương đương hơn hai tuần làm việc vào việc đi lại mỗi năm. Ùn tắc không chỉ gây phiền nhiễu mà còn đắt đỏ. Khi các CV bị mắc kẹt, các doanh nghiệp tăng giá nhiên liệu và chi phí lao động lên cao hơn.
Cải thiện những điều kiện này sẽ rất khó khăn. Dự bán rằng đến năm 2030, một tỷ người sẽ sống ở các thành phố. Mặt khác, chi tiêu cho cơ sở hạ tầng lại không theo kịp. Để đối phó, các cá nhân và doanh nghiệp sẽ phải sử dụng đường bộ và các tài sản khác tốt hơn và phải sẵn sàng áp dụng các công nghệ mới.
Các giải pháp tiềm năng
Để cải thiện vận tải thương mại đô thị, chúng tôi đã xác định các giải pháp theo sư phân phối chuỗi giá trị (xem từng giải pháp được mô phỏng ở hình bên dưới).
Sáu cách cải thiện vận tải thương mại đô thị
Mỗi ý tưởng dưới đây có thể giúp cải thiện việc vận tải hàng hoá, giải phóng đường phố và giảm ô nhiễm. Và khi các doanh nghiệp và thành phố cùng nhau làm việc để kết hợp hai hoặc nhiều giải pháp, lợi ích thậm chí còn lớn hơn – giảm 30% lượng khí thải xe và 50% chi phí giao hàng.
Chúng tôi đã đánh giá từng giá trị tài chính, giá trị xã hội và tính khả thi của chúng. Một số giải pháp, chẳng hạn như nhóm đơn hàng (order grouping), tối ưu hóa tuyến đường (route optimization) và giao hàng ban đêm, có thể được thực hiện ngay lập tức. Một số khác, chẳng hạn như việc sử dụng robot, và các phương tiện mặt đất tự động (AGVs) cũng khá thực tế, nhưng có thể mất nhiều năm để triển khai trên quy mô lớn. Trong tất cả các giải pháp chúng tôi nghiên cứu, có hai giải pháp nổi bật; cả hai đều đã tồn tại nhưng có thể được triển khai rộng rãi hơn và có hiệu quả lớn. Đó là UCC và giao hàng ban đêm.
Các điểm tập kết hàng đô thị (Urban consolidation centers – UCCs) là các địa điểm, thường là ở ngoại ô thành phố, nơi hàng được giao được đưa đến, sắp xếp và gửi đi. Hàng hoá từ nhiều nhà cung cấp có thể được gom lại thành ít lô hàng hơn, bởi vì việc tối ưu hóa tải trọng và kích cỡ xe tải là điều có thể làm được tại đây. Tuy UCC đã tồn tại từ nhiều năm nay, nhưng thành công vẫn chưa đồng nhất.
Các công ty ở các thành phố đông đúc, phát triển có thể tiết kiệm 25% trên mỗi kiện hàng được giao. Các UCC giúp giảm lượng kí-lô-mét xe phải đi chuyển lên tới 45%.
Chúng cũng cắt giảm chi phí bảo dưỡng phương tiện và các khí thải nhà kính như carbonic và các dạng ô-xít của ni-tơ.
Thứ hai, giao hàng ban đêm làm thay đổi lưu lượng giao thông giờ cao điểm; điều này làm giảm tắc nghẽn trong ngày và cho phép các nhà cung cấp sử dụng xe tải lớn hơn, giảm số lượng giao hàng. Ở các thành phố phát triển đông đúc, chúng tôi ước tính rằng chuyển sang đêm có thể đẩy nhanh các chuyến giao hàng thương mại lên một nửa và giảm chi phí tới 50%. Tuy nhiên, đối với tất cả các tiềm năng, việc sử dụng dịch vụ vận chuyển ban đêm ở các thành phố bị giới hạn, chủ yếu do quan ngại về tiếng ồn; cuối cùng, việc sử dụng EVs có thể giúp ích vì chúng yên tĩnh hơn – và cũng sẽ giảm đáng kể các loại khí thải.
Bốn phương pháp tiếp cận khác – EVs, kết hợp và chia sẻ tải (load-pooling), tủ khóa kiện hàng và tủ khóa AGV cũng đặc biệt đầy hứa hẹn. Chúng tôi ước tính rằng sáu giải pháp này có thể làm giảm lượng khí thải trong ống xả lên tới 30% (và loại bỏ chúng hoàn toàn bằng điện khí hóa) trong khi cắt giảm chi phí cho mỗi lô hàng từ 25% đến 55%.
- AGVs
- Tủ khóa kiện hàng
- EVs
- Kết hợp và chia sẻ tải
Tất cả các giải pháp tự bản thân mỗi cái đều có ý nghĩa; tuy nhiên, khi kết hợp với nhau, việc vận tải thương mại ở các thành phố có thể thực sự được chuyển đổi. Các kết hợp khác nhau áp dụng với các loại đô thị khác nhau, các khách hàng khác nhau (B2B hay B2C) và cách sử dụng khác nhau (giao hàng trong ngày hay giao hàng truyền thống). Ví dụ, sử dụng xe điện để giao hàng đến và đi từ UCC vào ban đêm tối ưu hóa việc sử dụng tải trọng và tăng tốc độ giao hàng đồng thời cắt giảm chi phí và ô nhiễm. Mặc dù chúng tôi tin rằng các phương pháp tiếp cận này, cả riêng lẻ và kết hợp, đều sẽ tốt cho nền kinh tế và môi trường toàn cầu, nhưng có năm lĩnh vực đang phải đối mặt với những thách thức đối với doanh thu và mô hình hoạt động hiện tại: bán lẻ, logistics, lĩnh vực công, máy móc tự động và năng lượng. Tuy nhiên nếu các lĩnh vực thích ứng một cách sáng tạo, chúng có thể thu được lợi ích đáng kể.
Giảm bớt gánh nặng giao thông đô thị đòi hỏi công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới, và các quy định mới. Nhưng nó cũng cần những tư duy mới – giữa các doanh nghiệp, chính phủ và người tiêu dùng – để tưởng tượng ra một tương lai khác biệt và tốt hơn hiện tại. Đối với những người bị kẹt xe đằng sau một chiếc xe tải chở hàng đang dừng lại, những điều gây khó chiu như vậy dường như không thể tránh khỏi như cái chết, hay là thuế chẳng hạn. Nhưng chúng tôi thì lạc quan hơn và tin rằng có thể cải thiện được.
—–
Nguồn: McKinsey & Company
Bài viết liên quan: