Số hoá các ngành công nghiệp: không chỉ là trong mơ nữa, hãy tỉnh dậy vì nó ngay đây và bên cạnh bạn

Trong những năm qua, chúng ta đã chứng kiến số hóa (digitalization) mang lại những lợi ích đầu tiên cho ngành công nghiệp, đặc biệt là trong chế biến và sản xuất, tuy nhiên vẫn còn những tiềm năng rất lớn chưa được khai thác. Năng lực kỹ thuật số như sàn thương mại điện tử (e-commerce platform) đã có thể cải thiện đáng kể trải nghiệm của khách hàng-nhà cung cấp truyền thống. Các tiến bộ khác trong tự động hóa, big data và phân tích, và Internet of Things tạo thêm nhiều cơ hội để đạt được những lợi ích đáng kể trong chuỗi giá trị của toàn bộ ngành công nghiệp.

Việt Nam không là một loại trừ, mới đây chúng ta đã từng nghe đến việc các công nhân Việt Nam đang bị lấy mất công việc chỉ vì các hãng sản xuất lớn đang số hoá việc sản xuất của mình, Nike, Adidas, hay nhiều hẵng công nghệ khác đang tái đầu tư mạng mẽ vào robot. Chẳng nói gì cho xa, hãy vào các dây chuyền đóng gói rất nhiều tác nghiệp đơn giản đã bị robot thay thế như đóng hàng, dán nhãn, load hàng lên pallet, kéo hàng ra cửa..Chúng ta không thể chần chừ nữa, hãy tập trung hơn vào khả năng kiến tạo lợi thế này nếu không muốn tụt hậu quá xa. Bạn cũng biết là kỹ năng mới trong một ngành số hoá sẽ khác xa nhiều so với kỹ năng cũ. Chỉ đơn giản nếu bạn là một trasport planner thì kỹ năng của bạn là phân tích dữ liệu, cùng máy predict các rủi ro, nhìn vào màn hình để tracking transport performance, ..chỉ thế thôi nó đã thay đổi bạn rất nhiều rồi..Hãy tham khảo báo cáo mới nhất của công ty tư vấn lớn nhất thế giới McKinsey để xem thực sự chúng ta đang ở đâu trong nền công nghiệp ngày càng bị số hoá..

Thêm một cuộc cách mạng công nghiệp

Dấu hiệu ban đầu của cuộc cách mạng kỹ thuật số đã tồn tại từ trước. Amazon Business, một nền sàn mại điện tử B2B ra mắt vào tháng 4 năm 2015, doanh thu hơn $ 1 tỷ USD trong năm đầu tiên, tăng trưởng ấn tường 20% mỗi tháng. Những người giao dịch B2B ngày càng ưu chuộng kỹ thuật số, 94% thực hiện một số hình thức nghiên cứu trực tuyến trước khi mua hàng.

Những thay đổi hơn nữa đó là việc giảm chi phí của công nghệ xử lý mới như sản xuất phụ gia và robot tiên tiến. Ví dụ, chi phí in ấn 3-D đã giảm xuống đến 60% từ năm 1990 đến 201 4, và chi phí robot công nghiệp giảm 5% mỗi năm trong giai đoạn 2000 và 2012.

Cụ thể, những điều kỹ thuật số (digital) mang lại xét về mặt năng suất qua các bộ phận chức năng của doanh nghiệp là gì? Hãy bắt đầu bằng cách nhìn vào bộ phận vận hành (operations), nơi các chuyên gia của chúng tôi gần đây đã chỉ ra rằng tác động tiềm năng là rất đáng kể lên tất cả các chức năng. (Xin tham khảo phụ lục 1, trích từ nguyên văn từ báo cáo Industry 4.0 của McKinsey&Company, 2015.)

(Phụ lục 1)

Và đây không phải là khoa học viễn tưởng! Sự xuất sắc trong hoạt động của các ngành công nghiệp đã được chứng minh có thể thực hiện được:

• Trong ngành công nghiệp dầu khí, việc dự đoán và lên kế hoạch bảo trì trước giúp xoá bỏ thời gian chết và những sửa chữa tốn kém ngoài ý muốn. Nhà máy được kết nối sử dụng cảm biến từ xa để dự báo và báo cáo về tình trạng và hiệu suất của máy móc. Dấu hiệu của các vấn đề được phát hiện sớm và sửa chữa, các nguồn lực dùng cho bảo trì được tập trung hướng vào các lĩnh vực cần thiết nhất, và tỉ lệ máy móc sẵn có là tối đa.
• Các ngành công nghiệp giấy và bột giấy đã tăng đáng kể năng suất thông qua việc sử dụng giám sát nhiệt độ từ xa. Cảm biến lò nhiệt (Kiln sensor) theo dõi nhiệt độ bùn, một chỉ số hàng đầu về nung. Các công cụ tinh vi tổng hợp và phân tích kết quả nhiệt độ và tự động tối ưu hóa hình dạng và cường độ của ngọn lửa cung cấp nhiệt qua lò đun. Quá trình này giúp tiết kiệm nhiên liệu 6% và tăng lượng vôi lưu thông 16%.

Trong sản xuất, các công việc lặp đi lặp lại, vất vả và phức tạp được thực hiện bởi robot làm việc cùng với các công nhân vận hành tại công xưởng. Các công nhân vận hành cũng tốn ít thời gian chờ đợi hàng hóa hoặc quy trình xử lý hoặc điền vào tài liệu hàng ngày, bởi vì hệ thống thông tin giúp tối ưu hóa dòng chảy vật liệu và theo dõi các KPIs. Phân tích theo thời gian thực (real-time analytics) và điều khiển quy trình tiên tiến cho phép nhận diện các lỗi và sai sót chất lượng ngay lập tức, giảm thiểu phế liệu  và việc tiến hành lại. Đồng thời hệ thống tồn kho tự động, chẳng hạn như hộp kết nối không dây có máy ảnh tự động sắp xếp lại khi mức độ đầy hàng (fill level) của chúng giảm xuống dưới một mức nhất định, đảm bảo rằng tồn kho luôn chính xác, hàng hoá có thể dễ dàng xác định vị trí và lượng tồn kho an toàn nằm ở mức đủ chứ không quá cao. (Xin tham khảo phụ lục 2, trích từ nguyên văn từ báo cáo Industry 4.0 của McKinsey&Company, 2015.)

(Phụ lục 2)

Về phía khách hàng: kỹ thuật số có khả năng thay đổi sâu sắc cách mà các công ty công nghiệp tương tác với khách hàng và phục vụ họ. Cụ thể như sau:

• Việc tiếp cận khách hàng từng bị hạn chế bởi kích thước đặt hàng tối thiểu và chi phí để phục vụ trong một thị trường cụ thể, thương mại điện tử và các cửa hàng onilne cho phép các công ty để tiếp cận lượng khách hàng mà họ không bao giờ nghĩ rằng có thể đạt được trước đó. Đo đó chi phí phục vụ khách hàng có thể được cắt giảm từ 50 đến 70%. Thi trường trực tuyến như Amazon Business và Alibaba hầu như kết nối người mua và người bán không giới hạn, và các công ty lâu đời như Grainger đang dẫn đầu với platform riêng của họ, mang lại số vốn đầu tư cho thị trường Mỹ năm 2015 với ước tính $1000 tỷ trong thương mại kỹ thuật số B2B.
• Những nhà cung cấp từng dựa vào phân tích chủ quan và kiến thức trước đó để hoạch định giá cả thì bây giờ có thể sử dụng các công cụ dữ liệu nhanh hơn để tối ưu hóa giá cả. Ví dụ, một công ty khí công nghiệp hàng đầu với một danh mục đầu tư sản phẩm lớn và rất phân mảnh đã sử dụng phân tích dữ liệu (data analytics) tiên tiến và mô hình để thiết kế cách tiếp cận chiến lược hơn và hợp lý hơn trong việc định giá. Một công ty đã áp dụng mô hình mới được phát triển là mô hình định giá dựa trên giá trị (value-based pricing) đã giúp cho tổng doanh thu của họ tăng 5%. Những thị trường mới nổi có thể khai thác tiềm năng của kỹ thuật số trong chuỗi cung ứng ngành thành thực phẩm qua các đổi mới như ngành nông nghiệp chính xác (precision agriculture), chuỗi cung ứng hiệu năng (supply chain efficiencies), và các hệ thống thanh toán nông nghiệp tập trung (agriculture-focused payment systems).
• Các giám đốc kinh doanh có thể đưa ra quyết định phân bổ nguồn lực thông minh dựa trên đầu vào kịp thời từ nhân viên bán hàng, dữ liệu về năng suất làm việc của mỗi cá nhân, và các khuyến nghị tự động từ các công cụ. Nhân viên bán hàng khi đưa ra khuyến nghị không còn phải dựa vào linh cảm về những gì khách hàng của họ muốn, mà thay vào đó, tận dụng những phân tích sâu sắc (insights) về sản phẩm và khách hàng mục tiêu, những câu chuyện thành công của khách hàng, và những mô phỏng minh họa cho khách hàng trong suốt cuộc gặp. Khả năng thu hút khách hàng mới, nâng cao cross-selling, và giảm rò rỉ có thể giúp tăng doanh thu từ 5 đến 15%, trong khi sự hài lòng của khách hàng có thể được tăng lên từ 20 đến 30%.

Kỹ thuật số mang lại sức mạnh phá vỡ hoạt động truyền thống

Kỹ thuật số không chỉ là một phương tiện để tối ưu hóa hoạt động truyền thống của một công ty. Nó cũng tạo cho những kẻ tấn công và những công ty chính trong ngàn sức mạnh để phá vỡ các chuỗi giá trị, gia nhập các lĩnh vực mới và tạo ra các mô hình kinh doanh sáng tạo. Những công ty lâu đời phải đối mặt với mối đe dọa từ những đối thủ cạnh tranh mới như Amazon Business, một công ty cung cấp hàng triệu sản phẩm, từ linh kiện ô tô, thang máy công nghiệp đến thiết bị cho sản phẩm trong phòng thí nghiệm, thiết bị bảo vệ và thiết bị điện.

Để vượt qua được các mối đe dọa như thế này, các công ty công nghiệp có thể sử dụng kỹ thuật số để chuyển đổi và mở rộng mô hình kinh doanh của mình trước khi bị bắt buộc phải thay đổi trước tác động của đối thủ, những người đang định hình lại ngành công nghiệp. Một số công ty chủ chốt đang gia nhập nền tảng kỹ thuật số (digital platforms) và các sàn giao dịch B2B để tổng hợp nhu cầu và bán trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng. Chẳng hạn như BASF là công ty hóa chất đầu tiên bán sản phẩm trực tuyến trên Alibaba. Các doanh nghiệp khác, chẳng hạn như start-up Sculpteo về in ấn 3-D, lại bán dịch vụ của họ chứ không phải sản phẩm. Còn những công ty khác thì cung cấp năng lực sản xuất của họ như là một dịch vụ cho bên thứ ba.

Liệu các doanh nghiệp đã sẵn sàng?

Mặc dù cơ hội khá hấp dẫn, phân tích của chúng tôi chỉ ra rằng ngành công nghiệp nói chung đang tụt hậu so với các ngành khác trong việc số hóa: chỉ số MGI Industry Digitalization cho thấy rằng trong khi sản xuất tiên tiến và các lĩnh vực dầu khí đã đi được những chặng đường trong hành trình số hóa thì sản xuất hàng hóa cơ bản, hóa chất và dược phẩm vẫn đang trong giai đoạn đầu.

Hơn nữa, khảo sát Industry 4.0 của McKinsey đối với hơn 300 chuyên gia sản xuất tại Đức, Nhật Bản và Hoa Kỳ từ tháng 01/2016 cho thấy chỉ có 16% các nhà sản xuất có chiến lược tổng thể Industry 4.0, và chỉ 24% đã phân công trách nhiệm rõ ràng để thực hiện nó.

5 bước để chiến thắng cuộc đua

Các công ty sáng suốt muốn là người tiên phong trong lĩnh vực kỹ thuật số sẽ phải thực hiện 5 bước chính sau đây:

• Ưu tiên hóa và mở rộng quy mô nhanh

Sử dụng các đánh giá về mặt cơ cấu để xác định sự thị hiếu của khách hàng tương ứng với khả năng chi trả của họ bằng cách tiến hành các cuộc phỏng vấn với các khách hàng tiềm năng và các chuyên gia bên ngoài.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần cân nhắc những tác động cản trở có thể có trong việc thực hiện kế hoạch bằng cách đánh giá mức độ của sự đổi mới hoặc sự cản trở (có phải đó là một sự thay thế? Hay một phần mở rộng? Hay một bước đột phá?); bằng cách xác định các khả năng mở rộng, nghiên cứu tính khả thi của các thí điểm và giải pháp hoàn chỉnh, và đảm bảo phù hợp với khả năng và cơ sở vật chất hiện có.

• Thực hiện phương pháp test-and-learn

Khi sự thay đổi do công nghệ mang lại ngày càng tăng, dự báo và lập kế hoạch trở nên kém tương thích và kém tin cậy hơn. Thuật ngữ Agility – duy trì sự cởi mở học hỏi và áp dụng thí điểm – chính là chìa khóa. Và khi bạn đầu tư vào các giải pháp kỹ thuật số thì việc có một lối tư duy như nhà đầu tư mạo hiểm (venture capitalist) là cực kỳ quan trọng. Điều này nghĩa là bạn hãy thử nghiệm nhanh chóng những ý tưởng với khách hàng mục tiêu để kiểm tra thị trường và giá cả. Nó cũng có nghĩa là kiên quyết: nếu ý tưởng không có giá trị, hãy từ bỏ nó ngay lập tức.

Ngoài ra, những nhà đầu tư mạo hiểm thành công luôn suy nghĩ về tiềm năng kiếm tiền ngay khi bắt đầu tương tác với khách hàng tiềm năng, và họ mạnh dạn sao chép từ các lĩnh vực khác. Với họ, tập trung vào quy mô cũng là điều cần thiết, với tham vọng tăng trưởng gấp mười lần.

• Đặt nền móng vững chắc

Để duy trì hiệu suất và sự ổn định của các hoạt động hiện tại trong khi vẫn cung cấp khả năng và tốc độ xử lý đáp ứng yêu cầu của các hoạt động mới do sự chi phối của dữ liệu, những công ty thông minh chuyển sang một cơ sở hạ tầng CNTT hai tốc độ (two-speed IT infrastructure) – bao phủ một hệ thống CNTT nhanh nhạy dựa trên đám mây (cloud-based IT system) lên hệ thống an toàn, mạnh mẽ, vững chắc vốn có của họ.

Chiêu mộ những tài năng mới là một ưu tiên khác, đặc biệt là các chuyên gia về quy trình và dữ liệu, người có thể kết nối các chức năng, hệ thống và các cấp quản lý khác nhau, vạch ra những hiểu biết sâu sắc (insights) từ tất cả các thông tin có được của doanh nghiệp; và sử dụng kiến thức của họ trong toàn bộ chuỗi sản xuất để giúp thiết kế các sản phẩm mới. Trong khi đó, hồ sơ công việc phải được xem xét lại để đáp ứng những nhu cầu mới, chẳng hạn như nhân viên bảo trì phải là người dự đoán trước việc bảo trì hơn là báo cáo lại trục trặc máy móc phát sinh, và chuyên gia chất lượng những người ngăn chặn các vấn đề chất lượng khi đang trên dây chuyền sản xuất hơn là dò tìm, phát hiện phần bị lỗi sau khi sản xuất.

• Xem dữ liệu như là một lợi thế cạnh tranh

Dữ liệu là nguồn cung cấp cho các thuật toán thông tin để đưa ra cái nhìn sâu sắc (insights) về các thị trường, khách hàng, và quy trình kinh doanh. Vì vậy, doanh nghiệp cần đảm bảo rằng việc quản lý dữ liệu phải có cấu trúc rõ ràng. Nhớ rằng thậm chí người khổng lồ công nghệ như Google cũng dễ dàng bị các mối nguy hiểm tấn công, hãy chắc chắn rằng bạn đặt vấn đề an ninh mạng lên cao trong chương trình quản lý của mình. Các mục tiêu vật chất như máy móc thiết bị và hệ thống hệ thống được cài đặt, kết nối để truy cập từ xa cũng có thể dễ dàng bị tấn công hoặc bị tin tặc phá hoại.

• Làm việc với các phòng ban và quản lý thay đổi trong tổ chức

Số hóa (digitalization) đòi hỏi tất cả các phòng ban phải làm việc với nhau để nắm bắt lợi ích chung cho toàn bộ doanh nghiệp. Hơn nữa, vì những đổi mới này có một tác động lớn đến cách mọi người làm việc nên dự đoán những mối quan ngại của nhân viên và thuyết phục họ là việc vô cùng cần thiết.

• Xác định công nghệ và ứng dụng nào có thể có những tác động tiềm năng lớn nhất trong những ưu tiên kỹ thuật số

Bạn cũng hãy chắc chắn rằng bạn không bỏ qua các rào cản trong việc thực thi: đưa ra một kế hoạch giúp nhân viên sử dụng công nghệ mới và các phương pháp mới có liên quan một cách hiệu quả nhất. Hãy nhớ rằng không có tổ chức nào đạt được sự chuyển đổi thành công mà không cần đến một cách quản lý thay đổi phù hợp. Và chính những người áp dụng công nghệ này vào công việc hàng ngày của họ là những người sẽ tạo ra những giá trị gia tăng.

Nói tóm lại, tiềm năng của kỹ thuật số trong ngành công nghiệp là rất lớn, không chỉ trong vận hành, mà trong tất cả các chức năng của ngành, và đòn bẩy tạo nên sự khác biệt trong lợi nhuận của một công ty từ thương mại điện tử đến tự động hóa đến phân tích tiên tiến là khác nhau. Tuy nhiên, các công ty công nghiệp phải bắt đầu khai thác cơ hội mà kỹ thuật số mang lại nếu không muốn đánh mất giá trị về tay đối thủ. Việc ban giám đốc cấp cao có sẵn sàng đầu tư cho số hóa hay không là một yếu tố vô cùng quan trọng để công ty có thể qua mặt những đối thủ khác.

—-

Smartlog tổng hợp từ McKinsey&Company “Digital in industry: From buzzword to value creation”, tác giả Paul­Louis Caylar, Kedar Naik và Olivier Noterdaeme, tháng 08/2016