Các nhà cung cấp dịch vụ vận tải và logistics đã và đang gặp phải những va chạm mới với những “kẻ gây rối” vừa gia nhập ngành với những hiểu biết về công nghệ để giành được thị phần trong bài toán giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) trong thương mại điện tử (e-commerce).
Một mặt, chúng ta hiện đang có một số công ty dịch vụ vận tải và logistics lớn nhất trên thế giới, với các công ty như UPS, FedEx, XPO Logistics và nhiều công ty khác có tài sản ít hay tài sản nhiều đang tìm cách cải thiện vị thế thống trị của họ khi mà các nhà vận tải giao hàng chặng cuối chính trong ngành đang phục vụ cho thị trường thương mại điện tử (e-commerce) đang phát triển chóng mặt, với trị giá 2 nghìn tỷ USD.
Ở mặt đối lập, chúng ta có vô số những công ty mới thành lập và những công ty khá mới, được nuôi dưỡng bởi các khoản vốn đầu tư mạo hiểm, đang cố gắng xâm nhập vào thị trường vận tải có lãi suất cao này với các nền tảng (platform) công nghệ cao, không đòi hỏi tài sản, được thiết kế để khai thác triệt để năng lực sẵn có trên thị trường.
Người chiến thắng trong cuộc chiến thương mại điện tử (e-commerce) hạng nặng này sẽ phải trải qua một chặng đường dài hướng tới việc định hình bộ mặt của vận tải hàng hóa trong thập kỷ tiếp theo.
Trước tiên, chúng ta hãy nhìn vào quy mô và phạm vi của thị trường thương mại điện tử (e-commerce) này. Chủ tịch và người sáng lập tập đoàn FedEx, ông Fred Smith gần đây đã phát biểu rằng doanh thu trong thương mại điện tử (e-commerce) dự kiến sẽ đạt 2.4 nghìn tỷ USD vào năm 2018 – tăng 26% so với năm 2016.
“Mua sắm thương mại điện tử (e-commerce) không phải là một xu hướng – đó là một phần cơ bản của ngành bán lẻ hiện nay ở Mỹ và đang phát triển theo cấp số nhân trên toàn thế giới. Sự thay đổi toàn cảnh của thị trường đã mở ra cho FedEx một cơ hội tăng trưởng tuyệt vời trong tương lai.”. Ông Smith đã nói như vậy với Ủy ban hạ tầng và giao thông vận tải vào ngày 1 tháng 2.
Thêm vào dự báo này, ông Smith ước tính rằng thương mại điện tử (e-commerce) B2C dự kiến sẽ tạo ra doanh thu 3.2 nghìn tỷ USD vào năm 2020 trong khi thị trường thương mại điện tử (e-commerce) B2B dự kiến sẽ tăng gấp đôi. Về doanh thu vận tải, thương mại điện tử (e-commerce) B2C toàn cầu đã tạo ra 85 tỷ USD vào năm 2015 và dự kiến sẽ tăng 15% cho đến năm 2019.
Tất nhiên, Amazon là đối thủ nặng ký trong thị trường này. Tuy nhiên, chuyên gia phân tích vận tải giàu kinh nghiệm của công ty Stifel, ông John Larkin, nói rằng các hãng vận tải và các nhà cung cấp dịch vụ lâu đời khác có thể sẽ ở vị thế không thắng nổi với Amazon, một công ty vốn đã thử nghiệm với đội xe riêng của mình và các nhà khai thác chủ sở hữu để mang lại hoạt động giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) hiệu quả và lợi nhuận.
Larkin cho biết thêm: “Tham gia vào Amazon có thể cũng khó khăn như là đánh bại gã khổng lồ thương mại điện tử này vậy, bởi vì các nhà vận tải chính và các nhà vận tải được dành riêng dường như chỉ được Amazon sử dụng trong trường hợp các nhà môi giới không thể tìm thấy năng lực rẻ hơn trong thị trường mở.
Cá nhân mà nói, một số nhà cung cấp truyền thống lớn đã tiết lộ riêng rằng họ đã quay lưng lại với Amazon vì lý do này. Nhưng cho dù vậy Amazon vẫn còn hàng ngàn lựa chọn khác trong số các hãng vận tải cho thuê, lâu đời khác, cũng như đội xe riêng đang phát triển của Amazon.
Tiếp theo dưới đây, chúng ta sẽ bỏ sang một bên phân khúc của thị trường thương mại điện tử (e-commerce) kiện nhỏ và dưới 68 kg (150 pound) hiện đang thôn tính bởi 3 ông lớn – UPS, FedEx và U.S. Postal Service. Thay vào đó, chúng ta sẽ tập trung vào cuộc chiến giữa những hãng vận tải truyền thống và các công ty khởi nghiệp (start-up) am hiểu về kỹ thuật, những người đang cố gắng thực hiện việc vận chuyển hàng hóa nặng, thiết lập và lắp đặt, reverse logisics và một loạt các dịch vụ mới liên quan đến giao hàng chặng cuối (last-mile delivery).
Các đối thủ già cỗi đang tập thích nghi
Gần như tất cả các công ty vận tải đường bộ lớn đều có bộ phận vận tải chặng cuối được dành riêng. Điều này phải kể đến các công ty vận tải lớn như Swift Transportation, J.B. Hunt, XPO Logistics, ArcBest Corp. và vô số những công ty khác.
Trên thực tế, ArcBest gần đây đã tiết lộ với các nhà đầu tư phố Wall rằng họ nhìn thấy “cơ hội” giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) như một thị trường trị giá 3 tỷ USD cho các nhà cung cấp dịch vụ vận chuyển, trong khi các công ty khác ước tính nó lên đến 13 tỷ USD.
Mark Davis, phó chủ tịch phụ trách về định giá và định tuyến cho phương thức TLT (less-than-truckoad) của công ty vận tải Averitt Express, cho biết: “Chúng tôi tin tưởng rằng theo nhiều cách, thương mại điện tử (e-commerce) vẫn còn rất mới mẻ và sẽ tiếp tục tăng trưởng nhanh gấp hai lần trong tương lai gần”.
Ngoài Amazon và Walmart, Davis cho biết ông thấy nhiều “doanh nghiệp vừa và nhỏ” đang bước vào thị trường trực tuyến, và họ cần những năng lực về giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) cũng nhiều như các công ty lớn. “Tinh thần khởi nghiệp đang rất mạnh trong thị trường TMĐT, và chúng ta đang chứng kiến sự ra đời của vô số những start-up”.
Đây là một thị trường vận tải hàng hóa lớn, và tất cả các đối thủ cạnh tranh đang chuẩn bị cho một cuộc chiến. Năm ngoái, Schneider, hãng vận tải FTL lớn thứ hai của Mỹ, đã đồng thời mua lại hai công ty – Watkins & Shepard và Lodeso – để mang lại với nhau hoạt động giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) và xử lý hàng hóa (handling) bằng một nền công nghệ sáng tạo hơn.
Ray Kuntz, CEO của Watkins & Shepard, nói: “Chúng tôi đang đối mặt với một lớn nhu cầu tăng lên về dịch vụ, và điều này đòi hỏi đầu tư vào con người, trang thiết bị và cơ sở vật chất.”
Có lẽ nhà cung cấp lớn nhất trong thị trường truyền thống này là XPO Logistics, gần đây cho biết họ đã thực hiện giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) cho hơn 12 triệu sản phẩm năm qua như đồ gỗ, tủ lạnh, lò vi sóng, máy tính, thiết bị thể dục và còn nhiều thứ nữa.
“Chìa khóa cho thành công của chúng tôi là 5.000 hợp đồng vận chuyển – đó là năng lực nhiều nhất hơn bất cứ công ty nào có trong thị trường này với một lợi nhuận tốt”, Charlie Hitt, chủ tịch giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) của XPO, người giám sát 45 trung tâm phân phối thị trường “dàn dựng” vô số khách hàng, sắp xếp trước giao hàng (pre-delivery) và lắp ráp.
Hitt giải thích: “Sự khác biệt lớn chính là công nghệ. Mọi người tại XPO coi công nghệ là động lực hàng đầu đối với những gì chúng tôi làm với khách hàng. Công nghệ quản lý luồng công việc, hướng trải nghiệm của khách hàng và cung cấp tầm nhìn/khả năng hiển thị (visibility) cho tất cả các bên, khách hàng và nhà bán lẻ. Ngoài ra, tất cả các nhà cung cấp hợp đồng và các đội ngũ vận hành của chúng tôi có thể sử dụng nó – và người tiêu dùng cuối cùng có thể nhìn thấy nó.”
Hitt cho biết thêm rằng việc mang đến khả năng hiển thị (visibility) cho người tiêu dùng trong quá trình cung cấp một trải nghiệm mua hàng liền mạch trực tuyến chính là mục tiêu. “Điều này không dễ dàng, và nó có thể tạo hoặc phá vỡ bất kỳ danh tiếng của thương hiệu nào. Người giao hàng chặng cuối (last-mile delivery) tới tận nhà đang thay thế các nhân viên cửa hàng (in-store associate), và những người cuối cùng này sẽ trở thành người đáng nhớ nhất đối với người tiêu dùng khi họ liên hệ đến công ty đó.”
Những người khác cũng đồng ý rằng việc liên kết với khách hàng là yếu tố hoàn toàn quyết định cho sự thành công trong không gian thương mại điện tử (e-commerce). Davis của Averitt nói: “Người vận chuyển phải có một sự hiểu biết rõ ràng về những mong đợi của khách hàng và các hoạt động của họ. Giao tiếp không chỉ ở cấp độ đạt được thương vụ không thôi, mà ở cấp chi tiết nhỏ nhất mới là quan trọng. Chìa khóa thành công chính là giao tiếp liên tục và minh bạch. ”
Giao tiếp như thế cho phép các nhà cung cấp đáp ứng các khung giao hàng nghiêm ngặt và các tiêu chuẩn tuân thủ được đặt ra bởi nhiều nhà bán lẻ lớn. Việc không giao hàng đúng thời hạn có thể dẫn đến phụ phí tốn kém.
Các start-up mang hoài bão lớn
Các công ty lâu đời như XPO, UPS và FedEx có lợi thế là đã có sẵn các mạng lưới thương mại điện tử (e-commerce) phù hợp và vững chắc. Vậy còn những người mới gia nhập ngành thì sao?
Thứ nhất, họ hầu như không có tên tuổi. Những công ty mới như Chief Cargo, Cargomatic, Convoy, Deliv, Fleet, Flexport, FourKites, Freighters, Haven, HaulHound, Instacart, Transfix và Trucker Path chỉ là một số công ty mới vào ngành này trong hai năm qua. Thứ hai, tất cả họ đều có một ước mơ – tạo ra một tiếng vang đủ lớn để được một trong các ông lớn mua lại hoặc có thể trở thành Amazon hoặc Google tiếp theo trong không gian này.
Andy Kim, chủ tịch HaulHound tại Chicago, nói: “Các start-up dường như đang tấn công ngành công nghiệp khổng lồ này theo cách mà các công ty bảo hiểm lớn đang bị các công ty bảo hiểm mới gia nhập ngành đang đánh vào những ngách thị trường cụ thể trong ngành. Chúng tôi thấy những khách hàng start-up về giao hàng chặng cuối của chúng tôi trên HaulHound đang có được tầm nhìn đáng kinh ngạc với các dịch vụ ngách của họ như vận chuyển xe hơi và giao hàng thực phẩm.”
Kim nói rằng cách tiếp cận của Haulhound là “đến từ một mô hình toàn diện”. Theo đó, ông muốn nói đến việc công ty sử dụng một mô hình công nghệ Just-in-time mà không hoàn toàn phụ thuộc vào bất kỳ nhà cung cấp dịch vụ nào, hoặc thậm chí một phương thức vận tải nào. “Lợi thế của chúng tôi là linh hoạt,” ông nói. “Chúng tôi thấy rất nhiều đối thủ nặng ký trong thị trường này. Nhưng mô hình của chúng tôi sẽ là một tập hợp tất cả các lời giải cho các bài toán thách thức trên thị trường. ”
Ông Kim nói thêm rằng công nghệ kết hợp (matching technology) của HaulHound được cung cấp miễn phí cho các chủ hàng và nó vận hành trên toàn quốc, và ông nói thêm rằng nó có khả năng làm việc trên trường quốc tế. Ông nói: “Nó cung cấp các kết hợp tức thời, theo thời gian thực với mức giá mà những chủ xe độc lập đặt ra. Mục đích là làm cho công cụ tìm kiếm của chúng tôi cuối cùng có thể tổng hợp tất cả các dữ liệu chuỗi cung ứng, cắt chúng vào thị trường môi giới.”
Chris Cunnane, chuyên gia phân tích cao cấp của ARC Advisory Group, nói rằng những công ty mới gia nhập này muốn trở thành “Uber” của thế giới giao hàng chặng cuối (last-mile delivery).
“Công ty đầu tiên mà tôi nghĩ đến chính là Uber”, Cunnane nói. “Nó đã cho ra mắt UberRUSH và UberEATS, cả hai đều là dịch vụ giao hàng cho sản phẩm. Thêm vào đó, Uber đã điều hành một số chương trình khuyến mại để khách hàng có thể giao hàng từ Uber bao gồm từ kem (thực phẩm) cho đến mèo (động vật) và tất cả mọi thứ”
Một start-up khác, Deliv, là một ví dụ về một công ty hợp tác với các nhà bán lẻ để có các lựa chọn phân phối từ đám đông. Deliv sử dụng một ứng dụng điện thoại thông minh để cảnh báo các tài xế đã được xác thực trước đó về các lô hàng đang chờ giao. Người lái xe chỉ cần đến lấy hàng từ người bán lẻ và giao nó cho khách hàng.
Công ty Instacart ở San Francisco là một ví dụ về lựa chọn phân phối từ đám đông cho các dịch vụ giao hàng chặng cuối (last-mile delivery). Công ty này kết nối những người mua sắm cá nhân với khách hàng để giao hàng tạp hoá địa phương.
Những sai lầm phổ biến mà một số start-up mắc phải trong không gian này là gì? Cunnane giải thích: “Sai lầm lớn nhất là không hiểu đầy đủ về thị trường”. Ông cũng nói thêm rằng, điều này biểu hiện dưới nhiều hình thức, bao gồm việc không hiểu chi phí giao hàng thực tế, không hiểu mức giá trả hàng về trong thương mại điện tử cao như thế nào và không hiểu làm thế nào để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Đây là một thị trường đông đúc, với nhiều công ty đang hình thành nhằm tận dụng cơ hội của nên kinh tế chia sẻ (sharing economy). Thật không may, quá nhiều công ty không có phương tiện để mở rộng quy mô, do đó, họ đang chiến đấu trong một trận chiến khó khăn.”
Cunnane cho biết thêm, điều lớn nhất mà các công ty này đang cố gắng cung cấp là giao hàng cùng ngày, thường là trong vòng một hoặc hai giờ. Mật độ (density) chính là chìa khóa, và điều này có nghĩa là phải có rất nhiều chueyens giao hàng trong một khoảng cách ngắn.
Những người mới gia nhập ngành chỉ đơn giản là không có mật độ để hoàn thành điều này. Các công ty này có thể mang lại trải nghiệm cá nhân hoá hơn FedEx, UPS, hoặc USPS, nhưng họ không có mật độ đủ để phát huy tính hiệu quả.
Tuy nhiên, một số công ty có tên tuổi trên thị trường nói rằng họ vẫn đang “dõi theo” những start-up này và cố gắng duy trì lợi thế cạnh tranh của họ. Hitt của XPO nói: “Sự cạnh tranh làm chúng ta tốt hơn, và nó luôn luôn như vậy. Chúng tôi không lo lắng về sự cạnh tranh. Chúng tôi dõi theo chúng và chúng tôi thích nghi. Chúng tôi phải dõi theo những gì đang diễn ra.”
Lời khuyên của Cunnane dành cho những người mới gia nhập ngành là phát triển quan hệ đối tác với các nhà bán lẻ lớn như là một phần của quy trình. Ông nói thêm: “Nếu không có sự hợp tác này, sẽ là một mô hình khó giải quyết.”
Các chuyên gia vận chuyển hàng hóa dày dạn kinh nghiệm khác cũng đồng ý quan điểm này. Satish Jindel, người đứng đầu công ty phân tích xe tải SJ Consulting, nói rằng hầu hết những công ty mới khởi nghiệp này “chỉ còn vài tuần nữa sẽ ngừng hoạt động kinh doanh” do thiếu kinh nghiệm vận chuyển hàng hóa.
Jindel nói rằng chìa khóa để thành công trong thời gian dài giống như trong vận tải đường bộ truyền thống – là biết chi phí của bạn, có những quy trình tốt để có được năng suất từ tài xế của bạn và giá sản phẩm chính xác với khách hàng. Dự báo của ông về những start-up này không phải là màu hồng.
Jindel nói: “Họ có những hy vọng bay cao và rất nhiều vốn mạo hiểm, nhưng không có kiến thức. Họ thậm chí không biết có bao nhiêu bánh xe trên một chiếc xe tải 18 bánh.”
—-
Nguồn: Logistics Management
Bài viết liên quan: